Xuất khẩu: Khó “ló” may

(HQ Online)- Mặc dù kinh tế trong nước và thế giới khó khăn nhưng XK Việt Nam vẫn gặp nhiều thuận lợi do giá tăng cộng với sức mua tương đối ổn định từ các thị trường.

Nhiều thị trường vẫn ưa thích hàng Việt Nam      Ảnh: S.T

Lợi thế

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên cho biết, kim ngạch XK của cả nước trong năm 2011 đạt 96 tỷ USD, tăng hơn 33% so với năm 2010; kim ngạch NK đạt 105,8 tỷ USD, tăng 24%. Nhiều mặt hàng nông sản, thực phẩm, đồ gỗ, thủ công mỹ nghệ của Việt Nam được đánh giá cao ở thị trường quốc tế.

Nhiều thị trường cũng có tốc độ tăng trưởng tốt ví dụ như thị trường EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, châu Phi, Tây Nam Á… “Sự tăng trưởng này tạo nên động lực cho tăng trưởng kinh tế, góp phần ổn kinh tế vĩ mô, tạo nguồn ngoại tệ quý giá để thu hẹp chênh lệch thương mại và giữ tỷ giá đồng tiền Việt Nam ổn định”, ông Biên nói.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia kinh tế, năm 2011 là năm khó khăn nhất cho DN nước ta trong vòng 10 năm trở lại đây. Trên thế giới, tình hình kinh tế Mỹ và châu Âu còn nhiều bất ổn, thảm họa động đất, sóng thần tại Nhật Bản... Trong khi đó, DN sản xuất của Việt Nam phải đối mặt với 4 vấn đề lớn đó là: Lãi suất vay ngân hàng cao, thiếu nguyên liệu trong nước, giá cả đầu vào tăng nhanh hơn đầu ra và tình trạng vừa thiếu vừa thừa nguồn lao động.

Các DN sản xuất hàng XK lại thêm gánh nặng do sự co hẹp của thị trường XK, sự cạnh tranh giữa các DN nước ngoài ở thị trường XK. Thế nhưng, chính những khó khăn này lại trở thành lợi thế cho XK Việt Nam. Theo phân tích của TS. Phạm Tất Thắng, Viện Nghiên cứu Thương mại, Bộ Công Thương, trước những khó khăn của nền kinh tế thế giới, hàng XK Việt Nam vẫn có những lợi thế nhất định khi XK sang các khu vực.

Bởi, đa phần hàng XK Việt Nam là hàng thiết yếu, cơ bản, dù các thị trường NK lớn khó khăn, giảm sút thì người dân vẫn phải tiêu dùng hàng thiết yếu. Hơn nữa, hàng Việt Nam lại thích hợp với xu thế “thắt lưng buộc bụng” của người tiêu dùng trên thế giới bởi giá cả cạnh tranh. Ví dụ, trận động đất sóng thần tại Nhật Bản, các mặt hàng Việt Nam có lợi thế như đồ gỗ, dệt may, thủy sản…

Mặt khác, do khí hậu biến đổi thất thường, nhiều vùng gặp thiên tai nặng nề dẫn đến đình đốn sản xuất làm giảm nguồn cung hàng hóa trên thị trường thế giới. Trong điều kiện đó, những hàng hóa thiết yếu như gạo, thủy hải sản, rau quả, dệt may, đồ gỗ của Việt Nam được nhiều thị trường chấp nhận, tạo điều kiện cho XK Việt Nam giữ được nhịp độ phát triển theo hướng bền vững.

Đặc biệt, trong Hội nghị Tham tán 2011, Bộ Công Thương cũng đánh giá cao vai trò của các tham tán, cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài giúp cho kim ngạch XK tăng đáng kể. Họ là những người kết nối sản xuất trong nước với thị trường tiêu thụ ngoài nước, thông qua việc cung cấp thông tin, giúp DN kịp thời nắm bắt được nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng ở từng thị trường, cũng như kết nối với những hệ thống bán buôn, bán lẻ trên thế giới.

Tạo thế bền vững

Theo Bộ Công Thương, nước ta đang được hưởng một số ưu đãi thuế quan trong khuôn khổ khu vực mậu dịch tự do như AFTA với Trung Quốc, Ấn Độ, New Zealand, Hàn Quốc, Nhật Bản, nhưng các DN Việt Nam chưa tận dụng hết cơ hội này nên tỷ lệ XK được hưởng các ưu đãi còn thấp. Do thiếu thông tin và năng lực thực hiện các yêu cầu đề ra để được nhận ưu đãi nên tỷ lệ sử dụng ưu đãi của các DN Việt Nam thấp hơn các nước khác trong ASEAN.

Như vậy, các DN Việt Nam đã bỏ lỡ cơ hội tăng cường XK thông qua việc tận dụng các ưu đãi thuế quan. Nếu DN khai thác tốt hơn nữa từ việc ưu đãi thuế quan từ các hiệp định, chắc chắn hàng Việt Nam sẽ có cơ hội hiện diện nhiều hơn tại thị trường các nước.

Với dự báo, năm 2012, XK sẽ trở nên khó khăn hơn vì nhiều nguyên nhân như nợ công gia tăng tại nhiều nước, tình trạng thất nghiệp tăng, đặc biệt là tại các thị trường XK trọng điểm, có kim ngạch cao như Hoa Kỳ, EU… Để bảo hộ sản xuất, đồng thời hướng đến những sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường, nhiều nước tiếp tục dựng lên ngày càng nhiều các hàng rào kỹ thuật. Ví dụ như thị trường EU.

Năm 2012, EU sẽ thay đổi một số chính sách liên quan đến ưu đãi cho các nước đang phát triển, thay vì quy định cho những nhóm hàng thì họ có thể quy định thị phần hoặc chia nhỏ số lượng hàng XK của từng quốc gia vào EU. Với cách làm này, nhiều khả năng một số mặt hàng của Việt Nam sẽ bị “đẩy” ra khỏi danh sách được hưởng quy chế ưu đãi như trước đây.

“Nếu trong thời gian tới Việt Nam và EU sớm triển khai đàm phán Hiệp định thương mại tự do (FTA) cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập vào thị trường EU, hoặc thỏa thuận với EU về công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường thì khả năng bị áp thuế, bảo vệ thương mại hàng hóa Việt Nam vào EU giảm thiểu nhiều”, ông Trần Công Thực, Tham tán Thương mại Việt Nam tại EU cho biết. Mặt khác, EU cũng đang dự thảo về quy định dán nhãn mác vào sản phẩm nên buộc các DN cần nghiên cứu kỹ hơn về các luật lệ thì mới có thể tăng lượng hàng XK vào EU.

Như vậy, với những yêu cầu mới nổi của từng thị trường, các DN Việt Nam cần có sự am hiểu nhất định để không bỏ lỡ cơ hội cho hàng XK Việt Nam. Bên cạnh đó, theo khuyến cáo của Bộ Công Thương, các DN Việt Nam cần tiếp cận và mở rộng thị trường, nhất là các quốc gia và vùng lãnh thổ châu Á, vì ở đó chúng ta sẽ tận dụng được lợi thế về khoảng cách địa lý và sự tương đồng văn hóa.

Posted in: